Dị ứng là gì? Các loại dị ứng thức ăn, bị dị ứng thức ăn làm sao hết?

Dị ứng là bệnh lý khá phổ biến đối với hầu hết mọi người và nguyên nhân có thể là do chế độ ăn uống (nhất là hải sản, sữa tươi và sữa hạt) hoặc tiếp xúc với chất gây dị ứng do yếu tố di truyền. Vậy hãy cùng vibeyeu.com.vn tìm hiểu rõ hơn về dị ứng là gì? Các loại dị ứng thức ăn và khi bị dị ứng thì làm sao hết ngay dưới đây!

1. Dị ứng là gì?

Dị ứng là triệu chứng bị rối loạn mẫn cảm của hệ miễn dịch, đó là phản ứng xảy ra để chống lại những chất gây dị ứng cho cơ thể. Nói một cách khác, dị ứng là một trong bốn hình thức của triệu chứng mẫn cảm, nó thường xảy ra nhanh chóng và có thể dự đoán trước được.

Dị ứng kích hoạt sự hoạt động quá mức của các tế bào bạch cầu lympho B và một loại kháng thể IgE, dẫn đến phản ứng viêm phổ biến như phát ban, sốt, chàm, ngộ độc thức ăn,…

Tuy nhiên, ở mức độ nhẹ thì dị ứng chỉ xuất hiệu các triệu chứng như ngứa, chảy nước mũi hoặc viêm kết mạc dị ứng. Nếu nặng hơn thì mới gây sốc phản vệ (phản ứng phản vệ) ảnh hưởng đến tính mạng.

Triệu chứng dị ứng

Tùy theo nguyên nhân gây dị ứng mà triệu chứng cơ thể cũng có những biểu hiện khác nhau. Chẳng hạn, các chất dị ứng bên trong không khí như bụi hoặc phấn hoa gây kích ứng mũi, mắt và phổi, làm xuất hiện các dấu hiệu như hắt hơi, ngứa và đỏ mắt.

Thậm chí, việc hít phải chất gây dị ứng cũng ảnh hưởng đến đường hô hấp bị thu hẹp và khiến phổi bị tiết dịch nhầy, gây khó thở hoặc ho.

Ngoài ra, cơ thể cũng xuất hiện dấu hiệu đầy hơi, nôn mửa, đau bụng, da phát ban, tiêu chảy, sưng hoặc ngứa khi bị dị ứng thực phẩm. Hoặc trong trường hợp dị ứng với một số loại thuốc gây sốc phản vệ khiến nhiều cơ quan trong cơ thể bị ảnh hưởng như hệ hô hấp, hệ tiêu hóa và hệ tuần hoàn.

Nguyên nhân gây dị ứng

Theo nghiên cứu khảo sát thì nguyên nhân chủ yếu gây dị ứng là do yếu tố di truyền. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy tỷ lệ mắc dị ứng là do môi trường sống như chế độ ăn uống, ô nhiễm môi trường, tiếp xúc với các bệnh truyền nhiễm trong thời thơ ấu và tiếp xúc các loại chất gây dị ứng.

Dưới đây là một số dạng dị ứng mà bạn có thể gặp phải như:

Dị ứng thức ăn

Dị ứng thức ăn (thực phẩm) thường phổ biến nhất, ai cũng có thể mắc phải trong đời. Nó ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch cơ thể khi tạo ra kháng thể để chống lại một số thành phần gây dị ứng từ thức ăn. Bạn có thể tham khảo các loại dị ứng thực phẩm mà Điện Máy XANH sẽ nói rõ trong phần phía dưới.

Hơn nữa, một số người cũng hay nhầm lẫn với bệnh không dung nạp thực phẩm, đây là tình trạng cơ thể bất thường trong hoạt động chức năng chuyển hóa liên quan đến khả năng tiêu hóa thức ăn, chứ không ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch cơ thể (như dị ứng thực phẩm).

Dị ứng thời tiết

Dị ứng thời tiết cũng khá phổ biến ở nhiều người, như hít phải bụi phấn hoa vào mùa xuân, cỏ phấn hương và mạt bụi vào mùa thu, hoặc vào mùa đông thì bạn dễ bị dị ứng với nấm mốc và mạt bụi từ môi trường trong nhà.

Dường như cách chữa trị dị ứng do thời tiết gây ra cũng còn hạn chế, bạn chỉ nên uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tránh tiếp xúc các nguyên nhân gây dị ứng cho thời tiết như không tiếp xúc với hoa và vệ sinh nhà ở thường xuyên, sử dụng máy lọc không khí trong phòng thì càng tốt.

Dị ứng lông thú cưng

Nếu môi trường sinh hoạt mỗi ngày có sự xuất hiện của chó hoặc mèo, cũng khiến cho một số người bị dị ứng từ lông thú cưng cho đến nước bọt hoặc nước tiểu của chúng.

Những chất gây dị ứng có thể lưu lại trên quần áo, bám trên các đồ nội thất và tồn tại trong không khí giống như các dạng bụi.

Dị ứng da

Dị ứng trên da là một loại dị ứng do tiếp xúc với các dị nguyên từ môi trường sống. Ví dụ, bạn ăn phải thực phẩm gây dị ứng làm cho phần miệng và cổ họng bị ngứa, thậm chí kèm phát ban da. Hoặc dị ứng da cũng xuất hiện nhiều dạng như viêm da tiếp xúc, nổi mề đay, bị chàm và nóng rát da.

Dị ứng thuốc

Khi sử dụng một số loại thuốc điều trị bệnh có thể gây ra tác dụng phụ như gây dị ứng. Chẳng hạn, dị ứng aspirin hoặc salicylate nên bạn cần tránh những sản phẩm có chứa thành phần này hoặc dị ứng penicillin vốn là một loại thuốc để điều trị bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn cũng có thể gây dị ứng trên cơ thể với một số người.

2. Các loại dị ứng thức ăn

Chế độ ăn uống hiện nay khiến cho nhiều người gặp phải dị ứng, phổ biến là những loại thực phẩm sau:

Dị ứng hải sản

Hải sản gồm các động vật có vỏ như tôm, sò, bào ngư,… có thể gây ra dị ứng do một loại protein - gọi là trôpmyosin hoặc một số protein khác làm kích hoạt phản ứng miễn dịch ( arginine kinase và chuỗi nhẹ myosin) ở người ăn.

Thậm chí, ngay cả việc nấu chín loại thực phẩm này vẫn có thể gây dị ứng cho người dùng như dị ứng tôm hoặc dị ứng nghêu sò chẳng hạn.

Hơn nữa, dị ứng hải sản đôi khi cũng khó phân biệt vì có thể thực phẩm bị nhiễm khuẩn (như ký sinh trùng, vi khuẩn hoặc vi rút) gây ra các triệu chứng về tiêu hóa phổ biến như tiêu chảy, nôn mửa và đau dạ dày, giống với dấu hiệu bị dị ứng vậy!

Dị ứng đạm sữa bò

Dị ứng sữa, nhất là sữa bò và các sản phẩm làm từ sữa như bơ, phomai, kem, sữa chua,… thường phổ biến ở trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, nhất là trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Thường bệnh này sẽ hết khi trẻ trên 3 tuổi và hiếm gặp ở người lớn.

Dị ứng đạm sữa bò có thể xảy ra ở 2 dạng: dị ứng thực phẩm hoặc không dung nạp thực phẩm. Trong đó, dị ứng thực phẩm - tức là sữa bò thường có biểu hiện trong vòng 5 - 30 phút sau khi uống sữa như nổi mề đay, sưng tấy, phát ban, nôn mửa và thậm chí là sốc phản vệ.

Trái lại, cơ thể không dung nạp thực phẩm (sữa bò) thường khó chuẩn đoán hơn và cũng có triệu chứng liên quan đến đường ruột như táo bón, tiêu chảy, nôn mửa hoặc gây viêm thành ruột.

Dị ứng cá biển

Dị ứng cá biển cũng rất phổ biến, như dị ứng cá hồi, cá ngừ, cá thu, cá đuối,… thường gặp ở độ tuổi trưởng thành Khi dị ứng cá biển, cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa và một số trường hợp chỉ xảy ra sốc phản vệ.

Tùy theo thể trạng mỗi người, có thể dị ứng với một hoặc nhiều loại cá biển. Thậm chí, động vật có vỏ và loại cá có vẩy không mang đều gây ra dị ứng do cùng một loại protein từ trong cơ thể chúng.

Ngoài ra, dị ứng cá biển cũng có thể bị nhầm lẫn do thực phẩm có thể bị nhiễm chất độc từ môi trường sống của chúng như độc tố, kim loại nặng, vi khuẩn và vi rút.

Dị ứng gluten (lúa mì)

Dị ứng gluten - một trong số các loại protein có trong lúa mì, có thể gây ra dị ứng thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi. Dị ứng này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa, nôn mửa, phát ban, nổi mề đay, sưng tấy, sốc phản vệ (ít khi xảy ra) dẫn đến tử vong.

Dị ứng gluten thường bị nhầm lẫn với bệnh celiac và cơ thể nhạy cảm với thành phần glutein trong thực phẩm, vì cũng gây ra triệu chứng tiêu hóa tương tự nhưng không đe dọa đến tính mạng.

Dị ứng đậu phộng

Dị ứng đậu phộng thường gặp ở những người có tiền sử thành viên trong gia đình bị dị ứng với loại đậu này, còn một số ít trường hợp xảy ra ở trẻ em (4 - 8%) và người lớn (1 – 2%). Đối với trẻ em thường sẽ hết bị dị ứng với đậu phộng khi bước sang độ tuổi thiếu niên.

Khi cơ thể bị dị ứng đậu phộng có thể sẽ gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng, dẫn đến tử vong. Vì thế, trước đây người ta cho rằng chế độ ăn uống của các bà mẹ đang trong giai đoạn cho con bú hoặc trong thời kỳ cai sữa thường tránh dùng đậu phộng.

Dị ứng đậu nành

Tương tự với dị ứng đậu phộng và sữa, thì cũng có người dị ứng với đậu nành và các sản phẩm khác làm từ đậu nành như nước tương, bánh đậu lành và sữa đậu nành.

Trường hợp dị ứng này thường gặp ở trẻ trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, xuất hiện các triệu chứng như chảy nước mũi và ngứa ngáy cho đến phát ban, hen suyễn, khó thở hoặc sốc phản vệ.

Dị ứng hạt cây

Dị ứng hạt cây là cơ thể xuất hiện các dấu hiệu dị ứng sau khi sử dụng một số loại hạt có nguồn gốc từ thực vật, như hạt điều, mắc ca, óc chó, hồ trăn (hạt dẻ cười) và hạt thông.

Tương tự, dị ứng cũng xảy ra khi dùng các sản phẩm làm từ loại hạt đó. Nó có thể gây ra đến khoảng 50% số ca tử vong liên quan đến sốc phản vệ.

Một số dạng dị ứng thức ăn khác

Ngoài những thực phẩm nêu trên, bạn vẫn có thể gặp phải dị ứng với nhiều loại thực phẩm, thức ăn khác như hạt lanh, hạt mè, mù tạt, quả đào, quả chuối, kiwi, tỏi, rau ần tây, hoa cúc,… với những biểu hiện từ nhẹ đến nặng, thậm chí dẫn đến tử vong.

3. Bị dị ứng làm sao hết?

Phần lớn, bệnh dị ứng thường không nghiêm trọng, trừ trường hợp hiếm xảy ra là sốc phản vệ (như sưng lưỡi và miệng, tăng nhịp tim hoặc làm hẹp đường hô hấp) khiến đe dọa đến tính mạng.

Ngoài ra, với các triệu chứng dị ứng khác, bạn có thể tham khảo cách chữa dị ứng như sau:

Nên tránh chất gây dị ứng

Khi đã biết được nguyên nhân gây dị ứng cho cơ thể thì bạn nên tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng đó, như tránh dùng thực phẩm dị ứng hay tránh tiếp xúc với chó, mèo, hoa cỏ,…

Dùng thuốc

Ngoài tránh những tác nhân gây dị ứng, bạn vẫn cần uống thuốc để làm giảm các triệu chứng dị ứng theo chỉ định của bác sĩ hoặc người có chuyên môn.

Lúc này, bạn có thể dùng thuốc viên hoặc sử dụng liệu pháp miễn dịch (như ngậm thuốc) để giảm bớt triệu chứng dị ứng.

Như vậy, bạn đã biết thêm về dị ứng là gì? Các loại dị ứng thức ăn và khi bị dị ứng thì làm sao hết rồi nhé. Hy vọng bạn có thêm nhiều thông tin hữu ích cùng chuyên mục Mẹo vào bếp.

*Tổng hợp và tham khảo thông tin từ nguồn Wikipedia và Healthline.